On bir yıllıq işğal. Qırımdaki repressiv tertip nasıl etip quruldı.

Qırımda yoq olğanlar aqqında bazı faktlar

«KrımSOS» leyhası (vsplıvaşka: «KrımSOS» ¬– Qırımdaki vaziyet aqqında malümat bermek maqsadınen, 2014 senesi kiçik aynıñ (fevral) 27-nde göñülliler teşebbüsi olaraq yaratılğan ukrain cemaat teşkilâtı. Teşkilât Rusiye Federatsiyasınıñ yarımada sakinlerine qarşı doğrulğan repressiv siyasetiniñ açıqlamasınen, Qırım sakinlerine qol tutmaqsı, memleket içinde mecburiy köçkenlerniñ uquqları qoruvı ve muvafıq cemaat teşebbüsleriniñ koordinatsiya yapuvınen oğraşa.) 2022 sene Ukrainağa qarşı tolu miqyaslı tecavuznıñ başlanuvından evel, Qırımda insan hırsızlanuvlarınıñ 2 devirini ayıra: 2014 sene saban ayından (mart) qural ayına (may) qadar işğal zamanı jurnalist ve faallerniñ yoq etmesinen, ve 2014 senesiniñ yazında qırımtatarlar ve Ukraina tarafını tutqan grajdan faallerge qarşı repressiyaları çerçiveçinde taqiplerniñ quvetlendirüvinen bağlı.

● Vesiqalanğan qurbanlarnıñ birincisi — qırımtatarı, Ukraina birdemliginiñ tarafdarı Reşat Ametov. Onı 2014 senesi saban ayınıñ 3-nde, Aqmescitte, barışıqlı aktsiya vaqıtında, belli olmağan kamuflâjlı adamlar hırsızladılar. Eki afta keçmezden, saban ayınıñ 15-nde, tesaddüfiy yoldan keçken adam, qıynavlar izleri olğan Ametovnıñ cesetini tapa. Cinayette qabaatlı olğanlarnı öyle de tapmadılar.

● Qırımnıñ işğalini açıqlamaq maqsadı ile Qırımğa kelgen eñ azından altı ukrain ve çetel jurnalistleri birinci devir hırsızlanuvlarınıñ qurbanları oldılar.

● Timur Şaymardanov 2014 senesi qural (may) ayınıñ 26-nda coyuldı. O, Ukraina tarafdarı olğan «Ukraina halq evi"niñ («Ukrainskiy narodnıy dom») (vsplıvaşka: teşebbüsniñ maqsadı — Ukraina territoriyasınıñ bütünligine qol tutmaq) faaliyetinde iştirak ete ve Qırımdaki ukrain askerlerine gumanitar yardım yollamasınen oğraşa edi. Hırsızlanuvdan biraz vaqıt evel, oña qorquzuvlar yollay ediler. Dört künden Şaymardanovnıñ tanışı, dostunı tapmağa tırışqan Seyran Zinedinov da yoq oldı. 2014 senesi başlanğan tahqiqat 2017 senesi toqtatıldı. 2025 sene saban (mart) ayındaki vaziyetke köre, Şaymardanov ve Zinedinovnıñ taqdirleri belgisiz qalmaqta.

● Avromaydannıñ iştirakçısı, Ukraina sakini Valentin Vıgovskiy 2014 senesi ilk küz ayınıñ (sentâbr) 17-nde Qırımda yoq oldı. FSB onı yarımadağa kirgeninen tevqif etti ve bir qaç kün gizli tutıp, Rusiyege alıp çıqtı. Onı kommertsiya casuslığında qabaatladılar (Cinaiy kodeksiniñ 183 maddesi), lâkin biraz vaqıttan qabaatlavnı casuslıqnıñ özüne deñiştirdiler (Cinaiy kodeksiniñ 276 maddesi). 2015 senesi mahkeme Vıgovskiyni sert rejimli koloniyağa 11 yıl müddetine mahküm etti. O, itiraflarnı iskenceler altında, hususan, kötek ve qurşunğa qoyuluvnıñ taqlidi altında bergenini bildirdi. Vıgovskiyniñ aytqanına köre, o, rusiye mahsus hızmetinen işbirlik körmekni red etken soñ, onıñ qabaatlavını daa ciddiy soyuna çevirdiler. 2016 sene Vıgovskiyni koloniyağa yolladılar. Rusiye onı Ukrainağa teslim etmekten vazgeçti.

● 2015 sene arman ayında (avgust) Aqmescit sakini Muhtar Arislanov habersiz yoq oldı. Qız qardaşınıñ aytqanına köre, Muhtarnı eki uniformalı adam hırsızlağanını körgen şaat bar. 2024 sene çeçek ayında Rosfinmonitoringniñ ekstremist ve terrorcılar cedvelinde Muhtar Arislanovnıñ adı peyda oldı ve, buña esaslanıp, Muhtar sağ ve ekstremizmnen terrorcılıqta qabaatlanıp (vsplıvaşka: abulkatnıñ aytqanına köre, Arislanov qanunsız silâlı birleşmede (Cinaiy kodeksiniñ 208 maddesiniñ 2-nci qısmı) em terrorcılıq teşkilâtta (Cinaiy kodeksiniñ 205.5 maddesiniñ 2-nci qısmı) iştirak etkeninde ve terrorcılıq faaliyetiniñ alıp baruvı içün azırlıq körgeninde (Cinaiy kodeksiniñ 205.3 maddesi) qabaatlana. Onıñ ne yerde olğanı bu küngece belli degil), apshanede tutuladır, dep qararlamaq mümkün.